Επιμέλεια: Ηλιάνα Παπαγελλή

Κάθε πρωί πηγαίνοντας στη δουλειά ακούω το The Daily, το podcast του δημοσιογράφου των New York Times Michael Barbaro. Περιεκτικός, αναλυτικός και με ωραία και καθαρή φωνή κάνει έρευνα, παίρνει συνεντεύξεις και μέσα σε 20’-30΄ μαθαίνεις τη συμβαίνει στην άλλη άκρη του κόσμου.

Στην Ελλάδα τα podcasts έγιναν μόδα τώρα τελευταία. Το πρώτο podcast που άκουσα ήταν πριν μερικά χρόνια στον Guardian, όπου φωτορεπόρτερς από εμπόλεμες ζώνες μετέφεραν τις εμπειρίες τους από τον «άλλον κόσμο». Δε θα γράψω για την τέχνη των podcast εδώ, αλλά για την αστυνομική βία. Ο Barbaro λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του George Floyd, μίλησε με την Shaila Dewan, δημοσιογράφο των NYT που ασχολείται με το δικαστικό ρεπορτάζ.

Η Dewan ανάλυσε τους λόγους για τους οποίους το Αμερικάνικο σύστημα προστατεύει σαν «καλός πατερούλης» τα όργανα της τάξης, ακόμα και όταν η έννομη βία που ασκούν ξεπερνάει τα όρια. Η Dewan μίλησε για τις ανοιχτές βάσεις δεδομένων –άγνωστη λέξη για την ελληνική αστυνομία- που διαθέτει κάθε αστυνομικό τμήμα, όπου εκεί αναγράφονται πληροφορίες σχετικά με την παραβατική συμπεριφορά των αστυνομικών. Πολλές από τις βάσεις δεδομένων δεν ανανεώνονται με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν επαρκή στοιχεία για το εργασιακό ιστορικό των αστυνομικών.

Ο Derek Chauvin (τι περίεργο επίθετο, μοιάζει με το πρώτο συνθετικό της λέξης chauvinism=σωβινισμός) ο αστυνομικός που σκότωσε τον Floyd, στη 19χρονη καριέρα του είχε συνολικά 17 παράπονα, αλλά δε γνωρίζουμε τι αφορούσαν κι αν του επιβλήθηκε κάποια τιμωρία. Ο διοικητής του αστυνομικού τμήματος της Μινεάπολις, ο οποίος πιέζει για αλλαγές, απέλυσε και τους τέσσερις αστυνομικούς που εμπλέκονται στη δολοφονία του Floyd, ωστόσο ίσως αναγκαστεί να τους επαναπροσλάβει και αυτό οφείλεται σε πέντε βασικούς λόγους.

• Η αστυνομία αστυνομεύει τον εαυτό της. Οι ίδιοι αστυνομικοί διερευνούν τα παράπονα και τις καταγγελίες που γίνονται σε βάρος των αστυνομικών και η ίδια αποφασίζει για τις συνέπειες-τιμωρία. Το 2010 στη Μινεάπολις ο David Cornelius Smith πέθανε στα χέρια της αστυνομίας ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που πέθανε και ο Floyd. Οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση αστυνομικοί δεν τιμωρήθηκαν ποτέ, αντιθέτως ο τότε διοικητής τους επαίνεσε για τις πράξεις τους.
• Οι αστυνομικοί όταν τους αποδίδονται ποινές, έχουν δικαίωμα να υποβάλλουν ένσταση, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποινή τους, και να τίθενται πχ. μόνο σε διαθεσιμότητα μέχρι να επαναπροσληφθούν. Το συμβούλιο που αποφασίζει για την τιμωρία, φέρνει σα δικαιολογία ότι οι κατηγορίες εναντίον τους δεν είναι εύκολο να αποδειχθούν.
• Στις ΗΠΑ λειτουργούν επιτροπές επανεξέτασης πολιτών (civilian review panels), μηχανισμός στον οποίο οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν στον «έλεγχο» της δράσης των αστυνομικών δυνάμεων. Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο η Μινεάπολις έχει ένα πολύ καλό civilian review panel. Ωστόσο οι αστυνομικοί οι οποίοι συμμετέχουν στα πάνελ κι ενώ βλέπουν βίντεο που αποδεικνύουν την παραβατική συμπεριφορά συναδέλφων τους, συνήθως καταφεύγουν μόνο σε απλές παρατηρήσεις εναντίον τους.
• Στη Μινεάπολις από τα 260 παράπονα σε βάρος αστυνομικών έχουν ελεγχθεί μόνο τα 12.
  Τα αστυνομικά συνδικάτα έχουν μεγάλη επιρροή και δύναμη και είναι ταγμένα στο να προστατέψουν τις δουλειές των αστυνομικών. Ο πρόεδρος του συνδικάτου στη Μινεάπολις, έχει στην πλάτη του 29 παράπονα, είναι οπαδός του Τραμπ, είναι αντίθετος σε όποιες αλλαγές του συστήματος και όπως έχει ήδη δηλώσει θα αγωνιστεί για τους τέσσερις αστυνομικούς που έχασαν τη δουλειά τους.
• Εν γένει είναι δύσκολο στις ΗΠΑ να τιμωρήσεις την αστυνομία, αφού αυτός είναι ο δικός της ρόλος. Οι αστυνομικοί χαίρουν μεγάλης προστασίας, η οποία έχει δομηθεί στην ιδέα ότι κάνουν ένα πολύ επικίνδυνο επάγγελμα και αυτό κανείς δε μπορεί να το αμφισβητήσει, καθώς θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Και αυτό αποτελεί ένα μεγάλο εμπόδιο στο να αποδοθεί δικαιοσύνη.

Η δημοσιογράφος στο τέλος αναφέρει ότι το πρόβλημα μεταξύ αστυνομίας και πολιτών είναι θέμα αρχιτεκτονικής, το πώς δηλαδή έχει δομηθεί η αστυνομία, για αυτό και οι πολίτες δεν την εμπιστεύονται και θέλουν να την αποδομήσουν.

Τι γίνεται όμως με την ελληνική αστυνομία; Πώς είναι δομημένη; Πώς λειτουργεί; Τα περιστατικά στην Κυψέλη στην Αθήνα και στη Άνω Πόλη στη Θεσσαλονίκη έχουν διερευνηθεί; Η φυλετική βία που έχει ασκηθεί έχει ελεγχθεί; Μερικά εύλογα ερωτήματα που οι δημοσιογράφοι καλούμαστε να διερευνήσουμε.