Επιμέλεια: Ελβίρα Κρίθαρη

Νέα Υόρκη, Αύγουστος, σε κάποια Ιρλανδέζικη παμπ. Άνδρες και γυναίκες θαμώνες παίζουν με τα κινητά τους. Swipe right «μου αρέσει», swipe left «δε μου αρέσει». Tinder, Bumble, Coffee Meets Bagel και άλλα πολλά dating apps, ελληνιστί εφαρμογές γνωριμιών. Θρησκευτικές πεποιθήσεις, πολιτικές απόψεις, οικογενειακή κατάσταση, χόμπι και ενδιαφέροντα, φωτογραφίες, σεξουαλικός προσανατολισμός και άλλες λεπτομέρειες -κοινώς προσωπικά δεδομένα και ύστερα ένας «μαγικός» αλγόριθμος, που κάνει όλη τη δουλειά, φέρνει τους χρήστες κοντά ή μακριά από το/ην ξεχωριστό/ή έναν ή μια. Οι εφαρμογές γνωριμιών γίνονται ολοένα και πιο συχνά οι ρυθμιστές του ερωτικού παιχνιδιού.

Ποτέ ξανά η ανάγκη για γνωριμίες και έρωτα δεν ήταν τόσο κοινωνικά αποδεκτή, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Πλέον, εκατομμύρια άνθρωποι (βλ. παρακάτω) επιλέγουν τα dating apps για να ξεπεράσουν κοινωνικά εμπόδια, ανασφάλειες και φόβους, για να κερδίσουν λίγο χρόνο προκειμένου να γνωρίσουν κάποιον, να σχετιστούν μαζί του ερωτικά, φιλικά ή ακόμα και επαγγελματικά -κάποιες εφαρμογές δίνουν και αυτή τη δυνατότητα. Κάτι που παλαιότερα στιγμάτιζε, έχει γίνει πια ένας συνηθισμένος τρόπος εύρεσης συντρόφου.

Κάποτε στην Ελλάδα υπήρχαν τα προξενιά, οι κανάτες που έπεφταν από τα μπαλκόνια και τα γραφεία συνοικεσίων (κάποια επιβιώνουν ακόμα), τώρα όμως, ακολουθώντας κατά πόδας τις παγκόσμιες τάσεις στις δημοφιλείς εφαρμογές γνωριμιών εγγράφονται ολοένα και περισσότεροι ελληνικοί λογαριασμοί.

Σύμφωνα με την αμερικάνικη ιστοσελίδα Statista τα 4 πιο δημοφιλή apps στις ΗΠΑ -με βάση το κοινό (σε εκατομμύρια)- μέχρι τον Ιούνιο 2019 ήταν το Tinder, το Plenty of Fish, το Bubble, το OkCupid και το Match.com. Ακολουθούν τα Grindr, Zoosk, Badoo και SCRUFF.

Πηγή: Verto Analytics

Ταιριάζετε! (It’s a match! Scroll down to find out!)

Στο μικρό πλοίο που διανύει την απόσταση Μπρούκλιν – Μανχάταν, διαφήμιση γνωστής αμερικάνικης εφαρμογής γνωριμιών προτρέπει τους χρήστες να την κατεβάσουν στο κινητό, υπόσχοντας ότι θα κάνει πιο εύκολη τη διαδικασία εύρεσης της επόμενης σχέσης. Είναι άραγε η φανταχτερή διαφήμιση με τα όμορφα και χαμογελαστά πρόσωπα των εικονιζόμενων μοντέλων αντιπροσωπευτική της πραγματικότητας που βιώνουν στον φυσικό κόσμο όσοι χρησιμοποιούν αυτές τις εφαρμογές;

Οι περισσότεροι μη δεσμευμένοι στην Αμερική (και όχι μόνο) έχουν πολλαπλά προφίλ σε διάφορες εφαρμογές γνωριμιών. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν συνδέσει τις εν λόγω εφαρμογές αποκλειστικά και μόνο με το σεξ. Δε θα μπορούσαν όμως να κάνουν πιο λάθος εκτίμηση. Σύμφωνα με μια έρευνα του YouGov, το 49% των ανδρών και των γυναικών που χρησιμοποιεί dating apps στις ΗΠΑ, ψάχνει να βρει έναν «ρομαντικό σύντροφο».

Πηγή: www.statista.com

Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν στη μακρινή Αμερική, τι γίνεται όμως στην Ελλάδα; Άνθρωποι σε αναζήτηση ευκαιριακού ή όχι συντρόφου, μιλούν στο Solomon MAG για τις εμπειρίες τους από τη χρήση εφαρμογών γνωριμιών στην επικράτεια μιας μάλλον συντηρητικής χώρας, αλλά και εκτός των συνόρων της.

Νίκη, 32 χρονών, Host Manager, Αθήνα

«Χρησιμοποιώ εφαρμογές γνωριμιών για να κάνω one night stand ή και για να βγω ραντεβού με σκοπό τη φιλία ή και τη σχέση, και ναι, έχω κάνει σχέση μέσω app. Βέβαια προτιμώ να διευρύνω τις γνωριμίες μου, μέσα από τον κοινωνικό μου κύκλο, αλλά και μέσα από δραστηριότητες, γιατί θεωρώ πως αυτός είναι ο πιο φυσιολογικός τρόπος. Αν αυτό βέβαια δε δουλέψει, τότε αναγκαστικά στρέφομαι στο Tinder. Οι εφαρμογές αυτές μπορούν φαινομενικά να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της μοναξιάς, αλλά ουσιαστικά σε ξεγελάνε λόγω των θετικών μηνυμάτων που λαμβάνεις διαρκώς κι αυτό δεν απέχει πολύ από το να σε βυθίσουν ακόμα περισσότερο στη μοναξιά, καθώς όσα λέγονται εκεί είναι παροδικά και κάπως μάταια. Οι άνω των 35 ίσως έχουν ταμπού γύρω από το θέμα, οι νεότεροι όμως πιστεύω ότι το θεωρούν “must”».

Σωτήρης, 40 χρονών, Real Estate Sales Executive, Αθήνα

«Χρησιμοποιώ Tinder για ραντεβού, Planetromeo και Grindr για γρήγορο και εύκολο hook-up ή sex date (sic). Στην καθημερινή μου ζωή φλερτάρω, απλά διά ζώσης με βλέπουν όλοι σαν εξωγήινο. Τρεις φίλοι μου, δύο gay άντρες και μια straight γυναίκα έχουν κάνει σχέση μέσω εφαρμογών. Θα πρότεινα σε κάποιον να φτιάξει προφίλ, γιατί πλέον είναι ο μόνος τρόπος να φλερτάρεις ή να κανονίσεις να κάνεις σεξ εύκολα και από τον καναπέ σου. Τα dating apps μπορούν να εντείνουν τη μοναξιά. Μια φίλη είχε πει χαρακτηριστικά, «πήξαμε στα πίξελ, και οικειότητα καμία». Στην Ελλάδα ακόμα παραμένει ταμπού η χρήση τους. Οι χρήστες δε βάζουν καν φωτογραφία, βλέπεις ένα μάτι, λίγο μαλλιά, πόδια και θάλασσες. Φυσικά και λέω στον περίγυρό μου ότι τα χρησιμοποιώ, άλλωστε για ότι κάνω στη ζωή μου, δεν ντρέπομαι, έχω πάθος και κανένα φόβο».

Θωμάς, 27 χρονών, Δημοσιογράφος, Αθήνα

«Χρησιμοποιώ, κατά διαστήματα, το Tinder. Στην αρχή είχα κάνει λογαριασμό για πλάκα. Στη συνέχεια έμπαινα πιο πολύ για να παρατηρώ τον κόσμο. Κατά τα άλλα, το έχω χρησιμοποιήσει κυρίως για σεξ. Στην εποχή μας, το περιστασιακό σεξ νομίζω πως βρίσκεται πολύ εύκολα. Μια σχέση, που να έχει πραγματικά νόημα και να σε γεμίζει όπως πρέπει, βρίσκεται πολύ πιο δύσκολα, ειδικά με τους ρυθμούς ζωής που έχουμε πλέον και τις τόσες εναλλακτικές που υπάρχουν. Πολλοί χρησιμοποιούν τα dating apps λόγω μοναξιάς. Μπορείς να το καταλάβεις από τα μηνύματα που λαμβάνεις, πώς δηλαδή χρησιμοποιούν την εφαρμογή, πχ. κάποιο βράδυ ύστερα από μια έξοδο, που έχουν επιστρέψει στο σπίτι τους και μάλλον νιώθουν μόνοι. Μπορεί να σού προσφέρει μια παρέα, και για πολλούς ελπίδα ότι θα βρούνε κάτι ωραίο, αλλά νομίζω πως σε κάποιες περιπτώσεις, εάν π.χ. σού τύχουν μια-δυο αρνητικές εμπειρίες, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι το αντίθετο και το αίσθημα της μοναξιάς να διογκώνεται. Μέσω της εφαρμογής έχω γνωρίσει μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις φαντάζομαι είναι ακόμα πιο δύσκολο το να μπορέσουν να φλερτάρουν στον «πραγματικό» κόσμο, και έτσι τους προσφέρεται μια δυνατότητα. Δυστυχώς είναι ακόμα ταμπού το να έχεις λογαριασμό σε dating app. Θα πρότεινα όμως σε κάποιον να το χρησιμοποιήσει, γιατί μπορεί να σού προσφέρει από μια ενδιαφέρουσα γνωριμία ή και σχέση, μέχρι και σεξ».

Μαρία, 33 χρονών, Υπάλληλος γραφείου, Βρυξέλλες

«Θεωρώ πως οι εφαρμογές γνωριμιών είναι μια λύση που πριν την απορρίψεις, απλά πρέπει να τη δοκιμάσεις. Η μέχρι τώρα ενασχόληση μού έδωσε καλές και κακές εμπειρίες. Σε κάθε περίπτωση, οφείλω να παραδεχτώ πως χωρίς την εφαρμογή, δεν θα είχα τόσες ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση και dating (sic) όσο θα ήθελα σε σύντομο χρονικό διάστημα σε μια καινούργια χώρα. Γνωρίζω ιστορίες ανθρώπων που γνωρίστηκαν έτσι, οι οποίοι παντρεύτηκαν ή και είναι σε σχέση, όπως συνέβη και σε εμένα πρόσφατα. Οι πιθανότητες να γνωρίσεις κάποιον είναι πολύ περισσότερες από όσες θα είχες μέσα από τον κοινωνικό σου περίγυρο. Στις μέρες μας είναι πολύ πιο εύκολο να επικοινωνήσεις ηλεκτρονικά, ώστε να σπάσει ο πάγος, άρα και να φτάσεις στο δικό σου επιθυμητό αποτέλεσμα. Η επιτυχία όμως της εφαρμογής εξαρτάται από πολλές συνιστώσες, δηλαδή από το πώς τη χρησιμοποιείς, παράλληλα όμως είναι και θέμα τύχης, αλλά και timing, το ίδιο όμως ισχύει και στις περιπτώσεις ανθρώπων που έχεις γνωρίσει μέσα από τον κοινωνικό σου περίγυρο. Στην Ελλάδα, όλοι ξέρουν τι είναι τα dating apps, αλλά δε θα παραδεχτούν εύκολα ότι τα χρησιμοποιούν».

Οι Έλληνες στα χρόνια του ψηφιακού φλερτ

«Το ταμπού σαν λέξη παραπέμπει ότι κάνεις κάτι άσχημο. Το θέμα του dating είναι πολύ προσωπικό, είναι μια πληροφορία που δε θέλεις να μοιραστείς με κανέναν. Το ίδιο συμβαίνει και με την αναζήτηση εργασίας, η οποία έχει πολλά κοινά με την αναζήτηση συντρόφου», λέει στο Solomon MAG ο Φάνης Ρήγας, ένας από τους δημιουργούς της εφαρμογής γνωριμιών Giapes, γνωστός στο χώρο των start-ups από το πρώτο του επιχειρηματικό εγχείρημα, το kariera.gr. «Το online dating στις νεαρές ηλικίες είναι το “new normal”, είναι η συνέχεια του off-line dating. Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δυο. Το ταμπού δεν έχει να κάνει επομένως με το μέσο, έχει να κάνει με την ηλικία, είσαι π.χ. 35 και είσαι μόνος/η, και αυτό συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, όχι μόνο στην ψηφιακή», παρατηρεί.

Η ομάδα του Giapes είχε δημιουργήσει άλλες δυο πλατφόρμες γνωριμιών, το MyMatch, του οποίου η λειτουργία έχει ανασταλεί και το Lalemou, που κυκλοφορεί αποκλειστικά στην αγορά της Κύπρου. Μέσα από την ενασχόλησή τους με το αντικείμενο κατέληξαν σε σημαντικές παρατηρήσεις όσον αφορά στη συμπεριφορά των χρηστών. Πολλοί ήταν εκείνοι που ενώ δήλωναν συγκεκριμένες προτιμήσεις π.χ. σε ηλικία, ή χρώμα μαλλιών, τελικά επέλεγαν κάτι διαφορετικό. «Υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ αυτού που νομίζει ότι θέλει κάποιος, σε σχέση με αυτό που πραγματικά θέλει», σημειώνει ο Φάνης. Το MyMatch είχε πάνω από 150.000 μέλη. Όσο όμως τα μέλη αυξάνονταν, και παρ΄όλο που οι προγραμματιστές βελτίωναν τον αλγόριθμο που θα έκανε το πιο κατάλληλο «ταίριασμα», ο αριθμός των ατόμων που αποφάσιζε να μην ολοκληρώσει το προφίλ του έβαινε αυξανόμενος. Οι περισσότεροι σταματούσαν στο σημείο, που έπρεπε να ανεβάσουν τη δική τους φωτογραφία. «Αποφασίσαμε λοιπόν να αφήσουμε τον κόσμο να μιλήσει και να «βρει» ό,τι ψάχνειμόνος του», σημειώνει ο Φάνης. Το Giapes είναι τελείως άλλης φιλοσοφίας, είναι ένα random chat roulette, δηλαδή ένας χώρος ανώνυμης συζήτησης που δεν απαιτεί τη δημιουργία λογαριασμού. Ο χρήστης δεν χρειάζεται να δημιουργήσει κανένα προφίλ, ούτε να ανεβάσει καμία φωτογραφία. Η μόνη προϋπόθεση είναι να δηλώσει το φύλο του και το φύλο του ανθρώπου που θέλει να μιλήσει, ενώ η συνομιλία γίνεται αποκλειστικά online.

Ζητήσαμε από την ομάδα του Giapes να μοιραστεί με το Solomon MAG κάποια από τα δεδομένα που διαθέτει, ώστε να έχουμε μια εικόνα για τους Έλληνες που επιλέγουν να φλερτάρουν online. Τα στοιχεία που μας δόθηκαν αφορούν την περίοδο 1-30 Σεπτεμβρίου 2019 και οι πηγές είναι το Google Analytics και η Pollfish.

Σύμφωνα με τα δεδομένα του Giapes παρατηρούμε ότι οι άνδρες χρήστες είναι σαφώς περισσότεροι από τις γυναίκες.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η οικογενειακή κατάσταση των χρηστών. Συγκεκριμένα, 26,82% είναι χωρισμένοι, 20,62% είναι ελεύθεροι, 12,95% συζούν, ενώ 10,78% είναι παντρεμένοι.

Από 1-30 Σεπτεμβρίου 36.115 άτομα χρησιμοποίησαν το Giapes. Από αυτούς 18,2% ήταν νέοι χρήστες ενώ 81.8% ήταν χρήστες που χρησιμοποίησαν ξανά την εφαρμογή.

Οι χρήστες προέρχονται κυρίως από την Αθήνα, ακολουθεί η Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις.

1. Αθήνα: 16.791
2. Θεσσαλονίκη: 5.979
3. Πειραιάς: 1.053
4. Καλλιθέα: 970
5. Περιστέρι: 903
6. Αχαρνές: 769
7. Κοζάνη: 390

Υπάρχουν 9.956 χρήστες που δεν έχουν δηλώσει τον τόπο κατοικίας τους. Ενώ 1.811 προέρχονται από την Κύπρο (1.157 από τη Λεμεσό και 654 από τον Στρόβολο).

Η πλειοψηφία των χρηστών του Giapes εργάζεται στον κατασκευαστικό κλάδο, ενώ η μειοψηφία στον νομικό.

Οι περισσότεροι χρήστες προέρχονται από τα χαμηλά οικονομικά στρώματα, εργάζονται και είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα dating apps και τα προσωπικά δεδομένα

Η Lily Liu-Krason, επιστήμονας δεδομένων, εργαζόταν σε dating app στις ΗΠΑ. Η εμπειρία της στον χώρο ήταν, για εκείνη, θετική. Είδε ανθρώπους να κάνουν σχέση ή να παντρεύονται, αλλά και η ίδια βοηθήθηκε ώστε να χρησιμοποιεί καλύτερα τις εφαρμογές. «Είναι πολύ συνηθισμένο να μην ευθυγραμμίζονται οι προσδοκίες χρηστών και εφαρμογών. Δε θεωρώ ότι επί του παρόντος, οι εφαρμογές είναι σχεδιασμένες πάντα προς τον συμφέρον των χρηστών. Όπως τα περισσότερα προϊόντα τεχνολογίας, έτσι και τα dating apps πρέπει με κάποιον τρόπο να βγάλουν κάποια χρήματα και αυτό μερικές φορές συγκρούεται με τη δημιουργία καλών και αποτελεσματικών ταιριασμάτων», αναφέρει.

Τα dating apps έχουν διαφορετική φιλοσοφία, όσον αφορά στους αλγόριθμους. Πολλές εταιρείες προσλαμβάνουν machine learning engineers, ή συμβουλεύονται επαγγελματίες με εξειδίκευση στη στατιστική και στην επιστήμη των δεδομένων (data science). «Επίσης, κάποια χρησιμοποιούν και ΑΙ (τεχνητή νοημοσύνη) αλλά επειδή σαν εργαλείο είναι ακριβό, πιθανώς το χρησιμοποιούν περισσότερο για να βγάλουν χρήματα και όχι για να σού βρουν το/ην κατάλληλο/η σύντροφο», σημειώνει η Lily.

Ένας αλγόριθμος λειτουργεί υποθετικά καλύτερα, όταν γνωρίζει τον χρήστη. Τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει σοβαρά ζητήματα όσον αφορά στα προσωπικά δεδομένα που μοιραζόμαστε εν αγνοία μας ή εν γνώσει μας, χρησιμοποιώντας τις διάφορες κοινωνικές πλατφόρμες. Το 2015 δημιουργήθηκε μεγάλος θόρυβος με την καναδική εφαρμογή γνωριμιών Ashley Madison, όταν χάκερς έκλεψαν προσωπικά δεδομένα χρηστών (emails, ονόματα, αριθμούς τραπεζικών καρτών, σεξουαλικές φαντασιώσεις κτλ.). Ακολούθησαν και άλλα ανάλογα περιστατικά. Το 2017, 70.000 προφίλ χρηστών του OkCupid -ανήκει στον ίδιο όμιλο με το Tinder (MatchGroup)- έγιναν δημόσια, ενώ το Tinder ανακοίνωσε ότι θα κάνει scraping σε 40.000 προφίλ ώστε να χτίσει ΑΙ το οποίο θα διακρίνει το «φύλο» των χρηστών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της δημοσιογράφου Judith Duportail που για έρευνά της στον Guardian, ζήτησε από το Tinder να της επιστρέψει τα προσωπικά της δεδομένα. Τις έδωσαν πίσω 800 σελίδες.

Η μοναξιά στον ψηφιακό και στον αναλογικό κόσμο

Η Φρόσω Φωτεινάκη, συμβουλευτική ψυχολόγος MBACP, ειδική σε θέματα σχέσεων, μίλησε για τη μοναξιά στο Solomon MAG. Πολλοί άνθρωποι στο γραφείο της, άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 25-40 χρονών, χρησιμοποιούν dating apps κυρίως λόγω μοναξιάς και για να βρουν σύντροφο. Γυναίκες πολυάσχολες, στα 30+ μόνες και άνδρες ντροπαλοί, με χαμηλή αυτοπεποίθηση, είτε με σεξουαλικά προβλήματα, επιλέγουν να φλερτάρουν online. «Είναι στοιχείο της εποχής μας. Η γενιά που είναι τώρα 20, μόνο έτσι φλερτάρει. Πρέπει λοιπόν να προσαρμοστούμε, διαφορετικά δεν θα μπορέσουμε να εξελιχθούμε. Αλλά να μη χάνουμε τον εαυτό μας», σημειώνει η Φρόσω Φωτεινάκη, η οποία ενθαρρύνει το φλερτ της πραγματικής ζωής αλλά και της ανοιχτής διεκδίκησης της επιθυμίας. Υπάρχει, μας λέει, μια ενοχή και ένας φόβος για το τι θα νομίσουν για εμάς οι γύρω μας. Ο φόβος της έκθεσης ενυπάρχει τόσο στην offline όσο και στην online ζωή.

Η Φρόσω αναφέρει ότι υπάρχει μια υπερεπένδυση στην εικόνα από την εφηβεία μέχρι και την ενήλικη ζωή, κάτι το οποίο έχει αλλάξει τους όρους του φλερτ. «Οι εφαρμογές γνωριμιών προτάσσουν την εικόνα. Όλα ξεκινάνε από μια εικόνα και μετά έπεται ένας διάλογος με ένα ή περισσότερα άτομα. Η προσφορά είναι μεγάλη, όλα ξεκινάνε γρήγορα και διακόπτονται απότομα. Οπότε όλο αυτό πολλές φορές είναι απογοητευτικό, περισσότερο για τις γυναίκες, οι οποίες θέλουν τον χρόνο τους», λέει. «Πρέπει ως μέσο να ξέρουμε να το χρησιμοποιούμε. Καλό είναι λοιπόν να επικεντρωνόμαστε σε έναν άνθρωπο την φορά, να μιλάμε μαζί του στο τηλέφωνο για να αισθανθούμε οικεία και περισσότερη ασφάλεια, δε χρειάζεται να βιαζόμαστε, κι αν δε βγει κάτι δε βγήκε. Οι άνθρωποι σήμερα θέλουμε πάρα πολύ να κάνουμε σχέσεις, αλλά θεωρώ ότι είμαστε μια γενιά, η οποία βάζουμε μπροστά τον εγωισμό μας και για αυτό κατά βάση οι σχέσεις αποτυγχάνουν», καταλήγει.

Το Facebook τον Σεπτέμβριο εγκαινίασε το δικό του dating app -εντός της πλατφόρμας-, το οποίο είναι διαθέσιμο προς το παρόν μόνο στην Αμερική. Συζητάμε με τον Φάνη Ρήγα για τις δυνατότητες του κοινωνικού δικτύου, το οποίο μπορεί να προβλέψει μέσα από τη συμπεριφορά των χρηστών, πότε θα κάνουν σχέση , αλλά όχι και να εντοπίσει τον ιδανικό/ή σύντροφο. Το ερώτημα είναι, αν θα υπάρξει ένας αλγόριθμος που με βάσει τη συμπεριφορά σου, θα σού υποδείξει ότι με αυτόν τον άνθρωπο μπορείς να κάνεις το «τέλειο ταίριασμα», χωρίς να χρειάζεται να το «παλέψεις» στην online και offline ζωή. Μπορούμε άραγε να εμπιστευτούμε την ερωτική μας ζωή σε ένα αλγόριθμο;

H ανάλυση και η οπτικοποίηση των δεδομένων, για τις ανάγκες του παρόντος, έγινε με τη χρήση Python/Pandas και Illustrator.